Գ Մակաբայեցիներ / 3 Maccabees - 1 |

Text:
< PreviousԳ Մակաբայեցիներ - 1 3 Maccabees - 1Next >


tb▾ armz▾ all ▾
Zohrap 1805
ՆԱԽԱԴՐՈՒԹԻՒՆ ԵՐՐՈՐԴ ՄԱԿԱԲԱՅԵՑՒՈՑ

Երեւի Երրորդ Մակաբայեցիս երեսուն եւ աւելի ամօք յառա՛ջ գոլ քան զԵրկրորդն եւ զԱռաջինն. քանզի Փիլոպատովր Պտղոմէոս՝ առ որով իրքս այս՝ այլ ոք ո՛չ գոյ ՚ի Պտղոմեանսն որք տիրեցին Եգիպտոսի։ Այս Փիղոպատովր թագաւոր Եգիպտոսի էր առ Մեծն Անտիոքաւ Ասիացւոց եւ Ասորւոց թագաւորաւ. եւ ո՛չ առ կրցեր որդւով նորա Անտիոքու Եպիփանեաւ. յա՛յտ է՝ զանցս աղէտիցս այսոցիկ զոր պատմեն Գիրքս այս, կանխագոյն կրեցին Հրէայք ՚ի Մեծն անուանեալ Անտիոքայ. եւ ապա երեսուն ամօք կամ քառասնիւք սո՛ւղ ինչ աւելի՝ յետոյ կրեցին յորդւոյ նորա Անտիոքայ Երեւելւոյ, զոր ինչ Առաջին եւ Երկրորդ գիրքն պատմաբանեն։

А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
Предисловие

О ТРЕТЬЕЙ КНИГЕ МАККАВЕЙСКОЙ

Содержанием третьей Маккавейской книги служит событие, имевшее место в Египте, при Птолемее IV Филопаторе и грозившее Египетским иудеям страшною опасностью поголовного истребления (несколько подобное рассказываемому в книге Есфирь).

Завязкою события послужило желание Птоломея «войти во святилище», — желание, встреченное единодушным, энергичным протестом иудеев (гл. 1-я). Разгневанный царь, попытке которого помешало, кроме того, внезапное, тяжкое расслабление, объявил иудеев «рабами» и повелел заклеймить их особым «знаком Диониса» (гл. II-я). Нежелание иудеев подвергаться этой последней операции окончательно взбесило деспота, и он отдал приказ истребить по всему царству всех иудеев (гл. III-я). Сорок дней иудеи разыскивались по всему царству и заносились в особые списки, чтобы в определенный день все они удобнее могли быть истреблены; однако, за множеством иудеев, рассеянных по всему царству, эти списки так и не могли быть доведены до конца: не достало ни хартий, ни письменных тростей по действию «небесного Промысла, помогавшего иудеям» (гл. IV-я ст. 16). В назначенный день 5 разъяренных слонов должны были быть выпущены на партию иудеев. Но несколько раз царь непонятным образом сам расстраивал свой ужасный план (гл. V-я). А в самую решительную минуту, когда слоны, наконец, действительно устремились на несчастных, явное чудо спасло последних: вместо иудеев животные вдруг бросились на сопровождавшие их войска и привели их в полное смятение. Это вразумило и самого царя, и он совершенно переменился в отношении к иудеям (гл. VI-я). Последовал новый указ, объявлявший иудеев под особым покровительством царя; вместе с тем, отданы были на расправу иудеям все те, кто в это тяжкое испытание обнаружил слабость в вере и малодушное уклонение от закона. Эти были истреблены иудеями, а в память события установлен особый праздник (гл. Vll-я).

О подлинности события. В виду значительного количества подробностей в изложении события, возбуждающих сильное сомнение относительно своей возможности (громадное количество обреченных на смерть, их приведение в Александрию, на конское ристалище, их перепись, поглотившая все запасы бумаги и тростей и т. п.), — допускают, что событие, составляющее содержание нашей книги, могло иметь в действительности лишь гораздо менее значительное историческое зерно, коим автор воспользовался для прикрашенного рассказа, имевшего целью — возвеличить народ иудейский в глазах язычников и показать особое попечение о нем Божие. Подлинное событие, таким образом, произошло, вероятно, в гораздо более скромных размерах. Оно упоминается и у Иосифа Флавия, впрочем — с именем другого царя (Птоломея VII Фискона) и с указанием других поводов и побуждений (прот. Апп. II, 5).

Время написания книги, равно как место и автор — неизвестны. Во всяком случае, книга написана после 164: г. до Р. X., потому что упоминает о событиях книги Даниила, и не позднее первых лет жизни Спасителя. Некоторые оттенки речи могут указывать также на то, что книга написана египетским иудеем, в Египте.

Уважение древней церкви в книге нашло себе выражение упоминанием в Апостольских правилах, а также в трудах блаж. Феодорита — и других церковных писателей.

Столкновение Филопатора с Антиохом III при Рафии. Возвращение его через ближайшие города (1–8). Попытка войти во святилище (9–13). Протест всего народа (14–25).
1:11:1: Ա՛զդ եղեւ Փիղովպատովրայ ՚ի դարձելո՛ց անտի վասն կողմանցն յորոց մերժէ՛ր զնա՝ եւ զզօրս իւր Անտիոքոս. ժա՛մ տայր՝ հրամա՛ն հանէր ամենայն զօրաց իւրոց հետեւակաց եւ հեծելոց, եւ առնոյր ընդ իւր զքոյր իւր զԱրսինոյէ. չո՛ւ առնէր, խաղայր գնայր գայր հասանէր ՚ի կողմանս Հռափայեցւոց, ուր էին հասեալ բանակեալ Անտիոքոս ամենայն զօրօք իւրովք[6422]։ [6422] ՚Ի լուս՛՛. Հետեաց եւ հեծելոց. համաձայն այլոց ՚ի բնաբ՛՛։
1 Փիլոպատորը իր մօտ վերադարձողներից տեղեկացաւ, որ Անտիոքոսը գրաւել է իր հողերը եւ այդտեղերից հեռացրել իր զինուորներին: Ժամկէտ նշանակեց, հրաման տուեց իր ամբողջ զօրքին՝ հետեւակներին ու հեծեալներին, հետը վերցրեց իր քոյր Արսինոյէին, գնաց հասաւ ռափայեցիների կողմերը, ուր հասել ու բանակ էր դրել նաեւ Անտիոքոսն իր ամբողջ զօրքով:
Ա՛զդ եղեւ Փիղովպատովրայ ՛ի դարձելո՛ց անտի վասն կողմանցն յորոց մերժէ՛ր զնա` եւ զզօրս իւր Անտիոքոս. ժա՛մ տայր` հրամա՛ն հանէր ամենայն զօրաց իւրոց հետեւակաց եւ հեծելոց, եւ առնոյր ընդ իւր զքոյր իւր զԱրսինոյէ. չո՛ւ առնէր, խաղայր գնայր գայր հասանէր ՛ի կողմանս Հռափայեցւոց, ուր էին հասեալ բանակեալ Անտիոքոս ամենայն զօրօք իւրովք[1]:

1:1: Ա՛զդ եղեւ Փիղովպատովրայ ՚ի դարձելո՛ց անտի վասն կողմանցն յորոց մերժէ՛ր զնա՝ եւ զզօրս իւր Անտիոքոս. ժա՛մ տայր՝ հրամա՛ն հանէր ամենայն զօրաց իւրոց հետեւակաց եւ հեծելոց, եւ առնոյր ընդ իւր զքոյր իւր զԱրսինոյէ. չո՛ւ առնէր, խաղայր գնայր գայր հասանէր ՚ի կողմանս Հռափայեցւոց, ուր էին հասեալ բանակեալ Անտիոքոս ամենայն զօրօք իւրովք[6422]։
[6422] ՚Ի լուս՛՛. Հետեաց եւ հեծելոց. համաձայն այլոց ՚ի բնաբ՛՛։
1 Փիլոպատորը իր մօտ վերադարձողներից տեղեկացաւ, որ Անտիոքոսը գրաւել է իր հողերը եւ այդտեղերից հեռացրել իր զինուորներին: Ժամկէտ նշանակեց, հրաման տուեց իր ամբողջ զօրքին՝ հետեւակներին ու հեծեալներին, հետը վերցրեց իր քոյր Արսինոյէին, գնաց հասաւ ռափայեցիների կողմերը, ուր հասել ու բանակ էր դրել նաեւ Անտիոքոսն իր ամբողջ զօրքով:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:11:1 Филопатор, узнав от прибывших к нему, что Антиохом отняты бывшие в его владении местности, отдал приказ всем войскам своим, пешим и конным, и, взяв с собою сестру свою Арсиною, отправился в страну Рафию, где расположены были станом войска Антиоха.
1:1 ὁ ο the δὲ δε though; while Φιλοπάτωρ φιλοπατωρ from; by τῶν ο the ἀνακομισθέντων ανακομιζω learn τὴν ο the γενομένην γινομαι happen; become τῶν ο the ὑπ᾿ υπο under; by αὐτοῦ αυτος he; him κρατουμένων κρατεω seize; retain τόπων τοπος place; locality ἀφαίρεσιν αφαιρεσις under; by Ἀντιόχου αντιοχος.1 charge ταῖς ο the πάσαις πας all; every δυνάμεσιν δυναμις power; ability πεζικαῖς πεζικος both; and καὶ και and; even ἱππικαῖς ιππικος equestrian; cavalry καὶ και and; even τὴν ο the ἀδελφὴν αδελφη sister Ἀρσινόην αρσινοη take along with ἐξώρμησεν εξορμαω up to; as far as τῶν ο the κατὰ κατα down; by Ῥαφίαν ραφια place; locality ὅπου οπου where παρεμβεβλήκεισαν παρεμβαλλω insert against; interpose οἱ ο the περὶ περι about; around Ἀντίοχον αντιοχος.1 Antiochos; Antiokhos
When Philopator learned from those who returned that the regions which he had controlled had been seized by Antiochus, he gave orders to all his forces, both infantry and cavalry, took with him his sister Arsinoe, and marched out to the region near Raphia, where Antiochus' s supporters were encamped:

1:1 Филопатор, узнав от прибывших к нему, что Антиохом отняты бывшие в его владении местности, отдал приказ всем войскам своим, пешим и конным, и, взяв с собою сестру свою Арсиною, отправился в страну Рафию, где расположены были станом войска Антиоха.
1:1
ο the
δὲ δε though; while
Φιλοπάτωρ φιλοπατωρ from; by
τῶν ο the
ἀνακομισθέντων ανακομιζω learn
τὴν ο the
γενομένην γινομαι happen; become
τῶν ο the
ὑπ᾿ υπο under; by
αὐτοῦ αυτος he; him
κρατουμένων κρατεω seize; retain
τόπων τοπος place; locality
ἀφαίρεσιν αφαιρεσις under; by
Ἀντιόχου αντιοχος.1 charge
ταῖς ο the
πάσαις πας all; every
δυνάμεσιν δυναμις power; ability
πεζικαῖς πεζικος both; and
καὶ και and; even
ἱππικαῖς ιππικος equestrian; cavalry
καὶ και and; even
τὴν ο the
ἀδελφὴν αδελφη sister
Ἀρσινόην αρσινοη take along with
ἐξώρμησεν εξορμαω up to; as far as
τῶν ο the
κατὰ κατα down; by
Ῥαφίαν ραφια place; locality
ὅπου οπου where
παρεμβεβλήκεισαν παρεμβαλλω insert against; interpose
οἱ ο the
περὶ περι about; around
Ἀντίοχον αντιοχος.1 Antiochos; Antiokhos
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
1. 'Ο δέ Φιλοπάτωρ… Частица δέ в самом начале повествования (δέ μεταβατικόν) указывает или на то, что это повествование примыкает к другому известному (как в автобиографии Иосифа Флавия ), или заставляет подозревать потерю нескольких стихов, а, может быть, даже и глав — в начале книги. Филопатор — прозвище Птоломея II, усвояемое ему обычно в ироническом смысле — за убийство своих родителей (Иустин XXIX, 1, 5: «Aegyptum patre ас matre interfectis occupaverat Ptolemaus, cui ex faanoris crimne cognoinentum Philopator luit…»). Употребление этого прозвища на монетах и других памятниках времен царя указывает, впрочем, что это прозвище имело и почетный смысл. Время царствования его указывается от 222–202: года, а по другим несколько менее — 221–203: г. В 221: году Антиох III Великий начал свою Келе-Сирийскую войну и успехами своими встревожил Птоломея около 217: года. С этого времени и ведется рассказ книга. Войско Птоломея состояло из 70: 0 пехоты, 5: 0 конницы и 73: слонов; тогда как в войске Антиоха было 62: 0 пеших, 6: 0 — всадников и 102: слона (Полив V, 79). — Арсиноя — сестра Птоломея — была вместе и его супруга (Полив V, 83, 3; XV, 25, 2; 33, 11); Ливий называет ее Клеопатрой (37, 4); Иустин — Евридикой (XXX, 1, 7; 2, 6). — Рафия — после Египта — первый Келе-Сирийский город, на берегу Средиземного моря, на пути из Газы в Риноколуру, в Библии только здесь и упоминается.
1:21:2: Թէոդոտոս ոմն անուն՝ գո՛րծ ՚ի միտ արկանէր, առնոյր գունդ մի որ ընդ իւրով ձեռամբ էր, ծածո՛ւկ վառէր. հասանէր գիշերի ՚ի վերայ խորանին Փտողոմեայ, ՚ի նե՛րքս անկանել՝ եւ զնա անդէ՛ն սպանանել. եւ միայն անձամբ վճարել զգործ պատերազմին։ Նմա պատահեալ առաջնորդէր Դովսիթէոս անուն յազգէ Հրէայ, օտարացեալ ՚ի նախնեացն օրինաց. անդէն ՚ի խորանի անդ արա՛գ արա՛գ շիջուցանէին. եւ ա՛յսպէս մարտն բորբոքէր, եւ իրքն Անտիոքայ առաւե՛լ յաջողէին[6423]։ [6423] Ոմանք. Անդէն ՚ի ներքս ՚ի խորանի անդ։
2 Թէոդոտոս անունով մէկը մտաբերեց, որ իրեն գործ են յանձնարարել, վերցրեց իր ձեռքի տակ եղած զօրքը եւ գաղտնի զինուեց: Գիշերով նա հասաւ Պտղոմէոսի վրանը, որ ներս մտնի, նրան այնտեղ սպանի ու միայնակ լուծի պատերազմի հարցը: Նրան առաջնորդում էր Դոսիթէոս անունով մի հրեայ, որն ուրացել էր իր նախնիների կրօնը: Այդտեղ՝ վրանում, արագ-արագ հանգցնում էին լոյսերը: Երբ մարտը բորբոքուեց, եւ Անտիոքոսի գործերը յաջողուեցին,
Թէոդոտոս ոմն անուն` գո՛րծ ՛ի միտ արկանէր, առնոյր գունդ մի որ ընդ իւրով ձեռամբ էր, ծածո՛ւկ վառէր. հասանէր գիշերի ՛ի վերայ խորանին Փտողոմեայ, ՛ի նե՛րքս անկանել` եւ զնա անդէ՛ն սպանանել. եւ միայն անձամբ վճարել զգործ պատերազմին: Նմա պատահեալ առաջնորդէր Դովսիթէոս անուն յազգէ Հրէայ, օտարացեալ ՛ի նախնեացն օրինաց. անդէն ՛ի խորանի անդ արա՛գ արա՛գ շիջուցանէին. եւ ա՛յսպէս մարտն բորբոքէր, եւ իրքն Անտիոքայ առաւե՛լ յաջողէին[2]:

1:2: Թէոդոտոս ոմն անուն՝ գո՛րծ ՚ի միտ արկանէր, առնոյր գունդ մի որ ընդ իւրով ձեռամբ էր, ծածո՛ւկ վառէր. հասանէր գիշերի ՚ի վերայ խորանին Փտողոմեայ, ՚ի նե՛րքս անկանել՝ եւ զնա անդէ՛ն սպանանել. եւ միայն անձամբ վճարել զգործ պատերազմին։ Նմա պատահեալ առաջնորդէր Դովսիթէոս անուն յազգէ Հրէայ, օտարացեալ ՚ի նախնեացն օրինաց. անդէն ՚ի խորանի անդ արա՛գ արա՛գ շիջուցանէին. եւ ա՛յսպէս մարտն բորբոքէր, եւ իրքն Անտիոքայ առաւե՛լ յաջողէին[6423]։
[6423] Ոմանք. Անդէն ՚ի ներքս ՚ի խորանի անդ։
2 Թէոդոտոս անունով մէկը մտաբերեց, որ իրեն գործ են յանձնարարել, վերցրեց իր ձեռքի տակ եղած զօրքը եւ գաղտնի զինուեց: Գիշերով նա հասաւ Պտղոմէոսի վրանը, որ ներս մտնի, նրան այնտեղ սպանի ու միայնակ լուծի պատերազմի հարցը: Նրան առաջնորդում էր Դոսիթէոս անունով մի հրեայ, որն ուրացել էր իր նախնիների կրօնը: Այդտեղ՝ վրանում, արագ-արագ հանգցնում էին լոյսերը: Երբ մարտը բորբոքուեց, եւ Անտիոքոսի գործերը յաջողուեցին,
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:21:2 Тогда некто Феодот решился исполнить свой замысел, взял с собою лучших из вверенных ему Птоломеем вооруженных людей и ночью проник в палатку Птоломея, чтобы наедине убить его и тем предотвратить войну.
1:2 Θεόδοτος θεοδοτος though; while τις τις anyone; someone ἐκπληρῶσαι εκπληροω implement τὴν ο the ἐπιβουλὴν επιβουλη plot διανοηθεὶς διανοεομαι take along; receive τῶν ο the προϋποτεταγμένων προυποτασσω he; him ὅπλων οπλον armament; weapon Πτολεμαϊκῶν πτολεμαικος the κράτιστα κρεισσων superior διεκομίσθη διακομιζω in; on τὴν ο the τοῦ ο the Πτολεμαίου πτολεμαις Ptolemaΐs; Ptolemes σκηνὴν σκηνη tent ὡς ως.1 as; how μόνος μονος only; alone κτεῖναι εκτεινω extend αὐτὸν αυτος he; him καὶ και and; even ἐν εν in τούτῳ ουτος this; he διαλῦσαι διαλυω dissipate; disperse τὸν ο the πόλεμον πολεμος battle
But a certain Theodotus, determined to carry out the plot he had devised, took with him the best of the Ptolemaic arms that had been previously issued to him, and crossed over by night to the tent of Ptolemy, intending single- handed to kill him and thereby end the war:

1:2 Тогда некто Феодот решился исполнить свой замысел, взял с собою лучших из вверенных ему Птоломеем вооруженных людей и ночью проник в палатку Птоломея, чтобы наедине убить его и тем предотвратить войну.
1:2
Θεόδοτος θεοδοτος though; while
τις τις anyone; someone
ἐκπληρῶσαι εκπληροω implement
τὴν ο the
ἐπιβουλὴν επιβουλη plot
διανοηθεὶς διανοεομαι take along; receive
τῶν ο the
προϋποτεταγμένων προυποτασσω he; him
ὅπλων οπλον armament; weapon
Πτολεμαϊκῶν πτολεμαικος the
κράτιστα κρεισσων superior
διεκομίσθη διακομιζω in; on
τὴν ο the
τοῦ ο the
Πτολεμαίου πτολεμαις Ptolemaΐs; Ptolemes
σκηνὴν σκηνη tent
ὡς ως.1 as; how
μόνος μονος only; alone
κτεῖναι εκτεινω extend
αὐτὸν αυτος he; him
καὶ και and; even
ἐν εν in
τούτῳ ουτος this; he
διαλῦσαι διαλυω dissipate; disperse
τὸν ο the
πόλεμον πολεμος battle
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
2. «Некто Феодот…» — по своему происхождению Этолиец, был египетским военачальником Келе-Сирии, но впоследствии перешел на сторону Антиоха. По Поливию, Феодот имел только двух спутников.
1:31:3: Յառնէ՛ր վաղվաղակի Արսինոյէ, ՚ի ձա՛յն ողորմ լալոյ, զգէսս արձակեալ առաջի զօրացն աղաչէր, այսուհետեւ ՚ի վերայ անձանց եւ որդւոց մարտնչել։ Եւ եթէ ինչ յաղթութեան հնա՛րս գտանել մարթասցեն, խոստանայր տալ նոցա յայր՝ երկուս երկուս մանեակս ոսկիս։ Եւ ա՛յնպէս դէ՛պ լինէր թշնամին ՚ի ձեռս Անտիոքայ եւ զօրացն ապականել բազումս կոտորելով, եւ բազումս ՚ի գերութեան վարելով[6424]։ [6424] Ոմանք. Գէսս արձակեալ վաղվաղակի առաջի զօ՛՛... մարտնչել. թերեւս յաղթութեան հնարս ինչ մարթասցեն. եւ խոս՛՛։
3 Արսինոյէն անմիջապէս վեր կացաւ, ողորմաձայն լալով, մազերն արձակելով զօրքերին աղաչեց, որ նրանք այսուհետեւ իրենց ու իրենց որդիների համար կռուեն, եւ եթէ կարողանան յաղթանակ տանել, ապա խոստանում էր նրանցից ամէն մէկին երկուական ոսկի մնաս տալ: Այնպէս պատահեց, որ Անտիոքոսն ու իր զօրքը սկսեցին նեղել թշնամուն: Նրանք ոմանց կոտորեցին, ոմանց գերեվարեցին:
Յառնէ՛ր վաղվաղակի Արսինոյէ, ՛ի ձա՛յն ողորմ լալոյ, զգէսս արձակեալ առաջի զօրացն աղաչէր, այսուհետեւ ՛ի վերայ անձանց եւ որդւոց մարտնչել: Եւ եթէ ինչ յաղթութեան հնա՛րս գտանել մարթասցեն, խոստանայր տալ նոցա յայր` երկուս երկուս մանեակս ոսկիս: Եւ ա՛յնպէս դէ՛պ լինէր թշնամին ՛ի ձեռս Անտիոքայ եւ զօրացն ապականել բազումս կոտորելով, եւ բազումս ՛ի գերութեան վարելով[3]:

1:3: Յառնէ՛ր վաղվաղակի Արսինոյէ, ՚ի ձա՛յն ողորմ լալոյ, զգէսս արձակեալ առաջի զօրացն աղաչէր, այսուհետեւ ՚ի վերայ անձանց եւ որդւոց մարտնչել։ Եւ եթէ ինչ յաղթութեան հնա՛րս գտանել մարթասցեն, խոստանայր տալ նոցա յայր՝ երկուս երկուս մանեակս ոսկիս։ Եւ ա՛յնպէս դէ՛պ լինէր թշնամին ՚ի ձեռս Անտիոքայ եւ զօրացն ապականել բազումս կոտորելով, եւ բազումս ՚ի գերութեան վարելով[6424]։
[6424] Ոմանք. Գէսս արձակեալ վաղվաղակի առաջի զօ՛՛... մարտնչել. թերեւս յաղթութեան հնարս ինչ մարթասցեն. եւ խոս՛՛։
3 Արսինոյէն անմիջապէս վեր կացաւ, ողորմաձայն լալով, մազերն արձակելով զօրքերին աղաչեց, որ նրանք այսուհետեւ իրենց ու իրենց որդիների համար կռուեն, եւ եթէ կարողանան յաղթանակ տանել, ապա խոստանում էր նրանցից ամէն մէկին երկուական ոսկի մնաս տալ: Այնպէս պատահեց, որ Անտիոքոսն ու իր զօրքը սկսեցին նեղել թշնամուն: Նրանք ոմանց կոտորեցին, ոմանց գերեվարեցին:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:31:3 Но его обманул Досифей, сын Дримила, родом Иудей, впоследствии изменивший закону и отступивший от отеческой веры: он поместил в палатке одного незначительного человека, которому и пришлось принять назначенную Птоломею смерть.1:4 Когда же произошло упорное сражение и дело Антиоха превозмогало, то Арсиноя, распустив волосы, с плачем и слезами ходила по войскам, усильно убеждая, чтобы храбрее сражались за себя, за детей и жен, и обещая, если победят, дать каждому по две мины золота.1:5 И так случилось, что противники поражены были в рукопашном бое, и многие взяты в плен.
1:3 τοῦτον ουτος this; he δὲ δε though; while διαγαγὼν διαγω head through; lead Δοσίθεος δοσιθεος the Δριμύλου δριμυλος tell; declare τὸ ο the γένος γενος family; class Ιουδαῖος ιουδαιος Judean ὕστερον υστερον later δὲ δε though; while μεταβαλὼν μεταβαλλω reverse τὰ ο the νόμιμα νομιμος and; even τῶν ο the πατρίων πατριος dogma; decree ἀπηλλοτριωμένος απαλλοτριοω estrange ἄσημόν ασημος unremarkable τινα τις anyone; someone κατέκλινεν κατακλινω recline; lay down ἐν εν in τῇ ο the σκηνῇ σκηνη tent ὃν ος who; what συνέβη συμβαινω converge; occur κομίσασθαι κομιζω obtain τὴν ο the ἐκείνου εκεινος that κόλασιν κολασις punishment
But Dositheus, known as the son of Drimylus, a Jew by birth who later changed his religion and apostatized from the ancestral traditions, had led the king away and arranged that a certain insignificant man should sleep in the tent; and so it turned out that this man incurred the vengeance meant for the king. 3 When a bitter fight resulted, and matters were turning out rather in favor of Antiochus, Arsinoe went to the troops with wailing and tears, her locks all disheveled, and exhorted them to defend themselves and their children and wives bravely, promising to give them each two minas of gold if they won the battle. And so it came about that the enemy was routed in the action, and many captives also were taken:

1:3 Но его обманул Досифей, сын Дримила, родом Иудей, впоследствии изменивший закону и отступивший от отеческой веры: он поместил в палатке одного незначительного человека, которому и пришлось принять назначенную Птоломею смерть.
1:4 Когда же произошло упорное сражение и дело Антиоха превозмогало, то Арсиноя, распустив волосы, с плачем и слезами ходила по войскам, усильно убеждая, чтобы храбрее сражались за себя, за детей и жен, и обещая, если победят, дать каждому по две мины золота.
1:5 И так случилось, что противники поражены были в рукопашном бое, и многие взяты в плен.
1:3
τοῦτον ουτος this; he
δὲ δε though; while
διαγαγὼν διαγω head through; lead
Δοσίθεος δοσιθεος the
Δριμύλου δριμυλος tell; declare
τὸ ο the
γένος γενος family; class
Ιουδαῖος ιουδαιος Judean
ὕστερον υστερον later
δὲ δε though; while
μεταβαλὼν μεταβαλλω reverse
τὰ ο the
νόμιμα νομιμος and; even
τῶν ο the
πατρίων πατριος dogma; decree
ἀπηλλοτριωμένος απαλλοτριοω estrange
ἄσημόν ασημος unremarkable
τινα τις anyone; someone
κατέκλινεν κατακλινω recline; lay down
ἐν εν in
τῇ ο the
σκηνῇ σκηνη tent
ὃν ος who; what
συνέβη συμβαινω converge; occur
κομίσασθαι κομιζω obtain
τὴν ο the
ἐκείνου εκεινος that
κόλασιν κολασις punishment
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
3. «Его обманул…» Τούτον δε διαγαγών… Правильнее, кажется, было бы перевести здесь: «но его (т. е. Птоломея) проведя, выведя из палатки в другое место, Досифей…» и т. д. — Досифей, сын Дримила — очевидно, был одним из телохранителей царских, которому легко было уговорить царя не ложиться на одном и том же месте из опасения тайных убийц.
1:41:4: Իբրեւ այս խորհուրդք յաղթեցան, եւ գործն այն ՚ի ձեռս իւր պատրաստեցաւ. ե՛դ ՚ի մտի իւրում հասանել ինքն ՚ի վերայ քաղաքաց որ շուրջ զիւրեւ էին, եւ տալ նոցա մխիթար։ Զա՛յս առնէր կատարէր, ընդ ամենայն տեղիս պաշտամանց պարգեւս բաշխէր. քաջալերեալս եւ մխիթարեալս ընդ իւրեւ՛ կացուցանէր[6425]։ [6425] Ոմանք. Եդ ՚ի մտի իւր հասանել ՚ի վերայ քա՛՛։
4 Երբ իր ծրագրած գործն այսպէս իր ձեռքով բարեյաջող աւարտ ունեցաւ, Անտիոքոսը որոշեց գնալ այցելել իր շրջակայքում գտնուող քաղաքները եւ քաջալերել բնակիչներին: Նա ի կատար ածեց իր որոշումը. պաշտամունքի բոլոր վայրերին նուէրներ տուեց, իր շուրջը համախմբեց ոգեւորուած ու քաջալերուած մարդկանց:
Իբրեւ այս խորհուրդք յաղթեցան, եւ գործն այն ՛ի ձեռս իւր պատրաստեցաւ. ե՛դ ՛ի մտի իւրում հասանել ինքն ՛ի վերայ քաղաքաց որ շուրջ զիւրեւ էին, եւ տալ նոցա մխիթար: Զա՛յս առնէր կատարէր, ընդ ամենայն տեղիս պաշտամանց պարգեւս բաշխէր. քաջալերեալս եւ մխիթարեալս ընդ իւրեւ՛ կացուցանէր[4]:

1:4: Իբրեւ այս խորհուրդք յաղթեցան, եւ գործն այն ՚ի ձեռս իւր պատրաստեցաւ. ե՛դ ՚ի մտի իւրում հասանել ինքն ՚ի վերայ քաղաքաց որ շուրջ զիւրեւ էին, եւ տալ նոցա մխիթար։ Զա՛յս առնէր կատարէր, ընդ ամենայն տեղիս պաշտամանց պարգեւս բաշխէր. քաջալերեալս եւ մխիթարեալս ընդ իւրեւ՛ կացուցանէր[6425]։
[6425] Ոմանք. Եդ ՚ի մտի իւր հասանել ՚ի վերայ քա՛՛։
4 Երբ իր ծրագրած գործն այսպէս իր ձեռքով բարեյաջող աւարտ ունեցաւ, Անտիոքոսը որոշեց գնալ այցելել իր շրջակայքում գտնուող քաղաքները եւ քաջալերել բնակիչներին: Նա ի կատար ածեց իր որոշումը. պաշտամունքի բոլոր վայրերին նուէրներ տուեց, իր շուրջը համախմբեց ոգեւորուած ու քաջալերուած մարդկանց:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:41:6 Достигнув своей цели, Филопатор рассудил пройти по ближним городам, чтобы ободрить их.1:7 Исполнив это и снабдив капища дарами, он одушевил мужеством подвластных ему.
1:4 γενομένης γινομαι happen; become δὲ δε though; while καρτερᾶς καρτερος fight; battle καὶ και and; even τῶν ο the πραγμάτων πραγμα act; matter μᾶλλον μαλλον rather; more ἐρρωμένων ρωννυμι well τῷ ο the Ἀντιόχῳ αντιοχος.1 the Ἀρσινόη αρσινοη travel on τὰς ο the δυνάμεις δυναμις power; ability παρεκάλει παρακαλεω counsel; appeal to μετὰ μετα with; amid οἴκτου οικτος and; even δακρύων δακρυ tear τοὺς ο the πλοκάμους πλοκαμος let loose; untie βοηθεῖν βοηθεω help ἑαυτοῖς εαυτου of himself; his own τε τε both; and καὶ και and; even τοῖς ο the τέκνοις τεκνον child καὶ και and; even γυναιξὶν γυνη woman; wife θαρραλέως θαρραλεως promise δώσειν διδωμι give; deposit νικήσασιν νικαω conquer ἑκάστῳ εκαστος each δύο δυο two μνᾶς μνα 5000 dollars χρυσίου χρυσιον gold piece; gold leaf
Now that he had foiled the plot, Ptolemy decided to visit the neighboring cities and encourage them. By doing this, and by endowing their sacred enclosures with gifts, he strengthened the morale of his subjects:

1:6 Достигнув своей цели, Филопатор рассудил пройти по ближним городам, чтобы ободрить их.
1:7 Исполнив это и снабдив капища дарами, он одушевил мужеством подвластных ему.
1:4
γενομένης γινομαι happen; become
δὲ δε though; while
καρτερᾶς καρτερος fight; battle
καὶ και and; even
τῶν ο the
πραγμάτων πραγμα act; matter
μᾶλλον μαλλον rather; more
ἐρρωμένων ρωννυμι well
τῷ ο the
Ἀντιόχῳ αντιοχος.1 the
Ἀρσινόη αρσινοη travel on
τὰς ο the
δυνάμεις δυναμις power; ability
παρεκάλει παρακαλεω counsel; appeal to
μετὰ μετα with; amid
οἴκτου οικτος and; even
δακρύων δακρυ tear
τοὺς ο the
πλοκάμους πλοκαμος let loose; untie
βοηθεῖν βοηθεω help
ἑαυτοῖς εαυτου of himself; his own
τε τε both; and
καὶ και and; even
τοῖς ο the
τέκνοις τεκνον child
καὶ και and; even
γυναιξὶν γυνη woman; wife
θαρραλέως θαρραλεως promise
δώσειν διδωμι give; deposit
νικήσασιν νικαω conquer
ἑκάστῳ εκαστος each
δύο δυο two
μνᾶς μνα 5000 dollars
χρυσίου χρυσιον gold piece; gold leaf
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
4. Подробности сражения при Рафии у Поливия V, 83–86. — «Распустив волосы» — в знак глубокой печали (ср. Полив V, 83, 3). — Мина = 1/60: таланта, как и талант не повсюду одинаковой стоимости; наиболее употребительный аттический талант = 2: 210: рублей, следов., мина — около 37: рублей. 2: мины золота = 20: минам серебра = около 75: рублей.
1:51:5: Արձակեցին եւ Հեբրայեցիքն ՚ի ծերակոյտ ժողովրդենէ անտի հարցանե՛լ զողջոյն. մատուցանել պատարագս. յա՛յտ առնել զխնդալ վասն յաղթութեանն ուրախութեան. եւ նա եդ ինքն ՚ի մտի իւրում յօժարել հասանել սիրով ուրախութեամբ ՚ի մէջ նոցա[6426]։[6426] Ոմանք. Անտի՝ առ նա հարցանել... եւ նա ինքն ՚ի մտի իւրում յօժարեալ։
5 Եբրայեցիները ժողովրդի միջից ծերեր ուղարկեցին նրան ողջոյն հաղորդելու, զոհեր մատուցելու, յաղթանակի առթիւ ուրախութիւն յայտնելու համար: Եւ նա նրանց յայտնեց, որ սիրով յանձն է առնում գնալ նրանց մօտ:
Արձակեցին եւ Հեբրայեցիքն ՛ի ծերակոյտ ժողովրդենէ անտի հարցանե՛լ զողջոյն. մատուցանել պատարագս. յա՛յտ առնել զխնդալ վասն յաղթութեանն ուրախութեան. եւ նա եդ ինքն ՛ի մտի իւրում յօժարել հասանել սիրով ուրախութեամբ ՛ի մէջ նոցա[5]:

1:5: Արձակեցին եւ Հեբրայեցիքն ՚ի ծերակոյտ ժողովրդենէ անտի հարցանե՛լ զողջոյն. մատուցանել պատարագս. յա՛յտ առնել զխնդալ վասն յաղթութեանն ուրախութեան. եւ նա եդ ինքն ՚ի մտի իւրում յօժարել հասանել սիրով ուրախութեամբ ՚ի մէջ նոցա[6426]։
[6426] Ոմանք. Անտի՝ առ նա հարցանել... եւ նա ինքն ՚ի մտի իւրում յօժարեալ։
5 Եբրայեցիները ժողովրդի միջից ծերեր ուղարկեցին նրան ողջոյն հաղորդելու, զոհեր մատուցելու, յաղթանակի առթիւ ուրախութիւն յայտնելու համար: Եւ նա նրանց յայտնեց, որ սիրով յանձն է առնում գնալ նրանց մօտ:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:51:8 Когда потом Иудеи отправили к нему от совета и старейшин послов поздравить его, поднести дары и изъявить радость о случившемся, то он пожелал как можно скорее прийти к ним.
1:5 καὶ και and; even οὕτως ουτως so; this way συνέβη συμβαινω converge; occur τοὺς ο the ἀντιπάλους αντιπαλος in χειρονομίαις χειρονομια deteriorate; ruin πολλοὺς πολυς much; many δὲ δε though; while καὶ και and; even δοριαλώτους δοριαλωτος take hold of; conceive
Since the Jews had sent some of their council and elders to greet him, to bring him gifts of welcome, and to congratulate him on what had happened, he was all the more eager to visit them as soon as possible:

1:8 Когда потом Иудеи отправили к нему от совета и старейшин послов поздравить его, поднести дары и изъявить радость о случившемся, то он пожелал как можно скорее прийти к ним.
1:5
καὶ και and; even
οὕτως ουτως so; this way
συνέβη συμβαινω converge; occur
τοὺς ο the
ἀντιπάλους αντιπαλος in
χειρονομίαις χειρονομια deteriorate; ruin
πολλοὺς πολυς much; many
δὲ δε though; while
καὶ και and; even
δοριαλώτους δοριαλωτος take hold of; conceive
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
5. По Поливию, V, 86, 5: — войско Антиоха потеряло в этом сражении до 10: 0 пехоты, более 3 всадников убитыми, сверх того попало в плен более 4: 000, и потеряно 5: слонов.
1:61:6: Իբրեւ եկն եհաս յԵրուսաղէմ մեծաւ շքով բազում պաշտամամբք, ողջակէզս պատարագաց մատուցանէր մեծին Աստուծոյ, գոհանայր եւ շնորհս մատուցանէր. եւ ինչ մի կամէր աւելի պաշտօն ՚ի տեղի անդր ցուցանել։ Իբրեւ եկն եհաս ՚ի տեղին սուրբ, է՛ր զարմացեալ ընդ գեղեցկութիւն վայելչութեանց տաճարին, եւ ընդ օրէնս սպասուցն. խորհեցաւ ցանկացաւ մտանել ինքն ՚ի տաճա՛ր անդր[6427]։ [6427] Ոմանք. Բազում պաշտմամբք... վայելչութեան տաճարին... ցանկացաւ ինքնին մտանել ՚ի տաճար։
6 Երբ մեծ շուքով ու հանդիսաւորութեամբ նա եկաւ հասաւ Երուսաղէմ, մեծ Աստծուն ողջակէզներ մատուցեց, գոհութիւն յայտնեց ու շնորհակալ եղաւ: Նա ուզում էր այդ վայրում մի ծէս եւս կատարել: Երբ եկաւ հասաւ սուրբ վայրը, զարմացաւ տաճարի գեղեցկութեան ու շքեղութեան, նրա սպասքի վրայ, ապա ցանկութիւն յայտնեց մտնել նաեւ սրբարանից ներս:
Իբրեւ եկն եհաս յԵրուսաղէմ մեծաւ շքով բազում պաշտամամբք, ողջակէզս պատարագաց մատուցանէր մեծին Աստուծոյ, գոհանայր եւ շնորհս մատուցանէր. եւ ինչ մի կամէր աւելի պաշտօն ՛ի տեղի անդր ցուցանել: Իբրեւ եկն եհաս ՛ի տեղին սուրբ, է՛ր զարմացեալ ընդ գեղեցկութիւն վայելչութեանց տաճարին, եւ ընդ օրէնս սպասուցն. խորհեցաւ ցանկացաւ մտանել ինքն ՛ի տաճա՛ր անդր[6]:

1:6: Իբրեւ եկն եհաս յԵրուսաղէմ մեծաւ շքով բազում պաշտամամբք, ողջակէզս պատարագաց մատուցանէր մեծին Աստուծոյ, գոհանայր եւ շնորհս մատուցանէր. եւ ինչ մի կամէր աւելի պաշտօն ՚ի տեղի անդր ցուցանել։ Իբրեւ եկն եհաս ՚ի տեղին սուրբ, է՛ր զարմացեալ ընդ գեղեցկութիւն վայելչութեանց տաճարին, եւ ընդ օրէնս սպասուցն. խորհեցաւ ցանկացաւ մտանել ինքն ՚ի տաճա՛ր անդր[6427]։
[6427] Ոմանք. Բազում պաշտմամբք... վայելչութեան տաճարին... ցանկացաւ ինքնին մտանել ՚ի տաճար։
6 Երբ մեծ շուքով ու հանդիսաւորութեամբ նա եկաւ հասաւ Երուսաղէմ, մեծ Աստծուն ողջակէզներ մատուցեց, գոհութիւն յայտնեց ու շնորհակալ եղաւ: Նա ուզում էր այդ վայրում մի ծէս եւս կատարել: Երբ եկաւ հասաւ սուրբ վայրը, զարմացաւ տաճարի գեղեցկութեան ու շքեղութեան, նրա սպասքի վրայ, ապա ցանկութիւն յայտնեց մտնել նաեւ սրբարանից ներս:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:61:9 Прибыв же в Иерусалим, он принес жертву великому Богу, воздал благодарение и прочее исполнил, приличествующее священному месту;1:10 и когда вошел туда, то изумлен был величием и благолепием и, удивляясь благоустройству храма, пожелал войти во святилище.
1:6 κατακρατήσας κατακρατεω though; while τῆς ο the ἐπιβουλῆς επιβουλη plot ἔκρινεν κρινω judge; decide τὰς ο the πλησίον πλησιον near; neighbor πόλεις πολις city ἐπελθὼν επερχομαι come on / against παρακαλέσαι παρακαλεω counsel; appeal to
After he had arrived in Jerusalem, he offered sacrifice to the supreme God and made thank- offerings and did what was fitting for the holy place. Then, upon entering the place and being impressed by its excellence and its beauty, he marveled at the good order of the temple, and conceived a desire to enter the holy of holies:

1:9 Прибыв же в Иерусалим, он принес жертву великому Богу, воздал благодарение и прочее исполнил, приличествующее священному месту;
1:10 и когда вошел туда, то изумлен был величием и благолепием и, удивляясь благоустройству храма, пожелал войти во святилище.
1:6
κατακρατήσας κατακρατεω though; while
τῆς ο the
ἐπιβουλῆς επιβουλη plot
ἔκρινεν κρινω judge; decide
τὰς ο the
πλησίον πλησιον near; neighbor
πόλεις πολις city
ἐπελθὼν επερχομαι come on / against
παρακαλέσαι παρακαλεω counsel; appeal to
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
6. «Чтобы ободрить их…», т. е. закрепить за собою, утвердить в них свое влияние, в противовес сирийскому.
1:71:7: Նոքա կացին առաջի եւ ցուցանէին, եթէ ո՛չ օրէն եւ պատշաճ է զայդ առնել. քանզի եւ Հրէից իսկ ո՛չ է մարթ մտանել, եւ ո՛չ քահանայից ամենեցուն. բայց միայն միում քահանայապետին, սակայն եւ նմա տարոջէ՛ ՚ի տարի, մի՛անգամ ՚ի տարւոջ[6428]։ [6428] Ոմանք. Սակայն եւ նա տարւոջ ՚ի տարի։
7 Հրեաները առաջը կտրեցին եւ յայտնեցին, որ պատշաճ ու յարմար չէ այդ բանն անելը, որովհետեւ հրեաներն իրենք անգամ իրաւունք չունեն մտնել այնտեղ: Նոյնիսկ քահանաները չեն կարող մտնել այնտեղ, այլ միայն՝ քահանայապետը, այն էլ տարին միայն մէկ անգամ:
Նոքա կացին առաջի եւ ցուցանէին, եթէ ո՛չ օրէն եւ պատշաճ է զայդ առնել. քանզի եւ Հրէից իսկ ո՛չ է մարթ մտանել, եւ ո՛չ քահանայից ամենեցուն. բայց միայն միում քահանայապետին, սակայն եւ նմա տարւոջէ՛ ՛ի տարի, մի՛անգամ ՛ի տարւոջ[7]:

1:7: Նոքա կացին առաջի եւ ցուցանէին, եթէ ո՛չ օրէն եւ պատշաճ է զայդ առնել. քանզի եւ Հրէից իսկ ո՛չ է մարթ մտանել, եւ ո՛չ քահանայից ամենեցուն. բայց միայն միում քահանայապետին, սակայն եւ նմա տարոջէ՛ ՚ի տարի, մի՛անգամ ՚ի տարւոջ[6428]։
[6428] Ոմանք. Սակայն եւ նա տարւոջ ՚ի տարի։
7 Հրեաները առաջը կտրեցին եւ յայտնեցին, որ պատշաճ ու յարմար չէ այդ բանն անելը, որովհետեւ հրեաներն իրենք անգամ իրաւունք չունեն մտնել այնտեղ: Նոյնիսկ քահանաները չեն կարող մտնել այնտեղ, այլ միայն՝ քահանայապետը, այն էլ տարին միայն մէկ անգամ:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:71:11 Ему сказали, что не следует этого делать, ибо никому и из своего народа непозволительно входить туда, и даже священникам, но только одному начальствующему над всеми первосвященнику, и притом однажды в год; но он никак не хотел слушать.
1:7 ποιήσας ποιεω do; make δὲ δε though; while τοῦτο ουτος this; he καὶ και and; even τοῖς ο the τεμένεσι τεμενος present ἀπονείμας απονεμω attribute εὐθαρσεῖς ευθαρσης the ὑποτεταγμένους υποτασσω subordinate; subject κατέστησεν καθιστημι establish; appoint
When they said that this was not permitted, because not even members of their own nation were allowed to enter, nor even all of the priests, but only the high priest who was pre- eminent over all, and he only once a year, the king was by no means persuaded:

1:11 Ему сказали, что не следует этого делать, ибо никому и из своего народа непозволительно входить туда, и даже священникам, но только одному начальствующему над всеми первосвященнику, и притом однажды в год; но он никак не хотел слушать.
1:7
ποιήσας ποιεω do; make
δὲ δε though; while
τοῦτο ουτος this; he
καὶ και and; even
τοῖς ο the
τεμένεσι τεμενος present
ἀπονείμας απονεμω attribute
εὐθαρσεῖς ευθαρσης the
ὑποτεταγμένους υποτασσω subordinate; subject
κατέστησεν καθιστημι establish; appoint
ru▾ LXX-gloss▾
1:81:8: Նածուկայի ո՛չ ինչ թուլանայր. թէպէտ եւ բերէին զօրէնսն, առաջի ընթեռնուին. եւ այնպէս ո՛չ թուլանայր. յամառեալ պնդեալ էր զանձն ՚ի ներքս մատուցանել. եթէ նոքա չիցե՛ն ասէ արժանի ՚ի ներքս մտանել՝ սակայն ինձ արժա՛ն է զայդ պատիւ առնել[6429]։ [6429] ՚Ի լուս՛՛. Նա ծուկայր ո՛չինչ թու՛՛. համաձայն երկուց նոր օրինակաց ՚ի բնաբ՛՛։ Ուր երեք հնագոյնք՝ համեմատ մերումս բնաբանի ունին այսպէս միահետ գրեալ. Նածուկայի. որպէս ունի եւ օրինակն Ոսկանայ, թէպէտ եւ անստոյգ նշանակութեամբ։ Ոմանք. Եւ յամառեալ էր պնդել զանձն։
8 Նա, սակայն, չնահանջեց: Թէեւ բերեցին օրէնսգիրքը, կարդացին նրա առաջ, բայց նա չհրաժարուեց. յամառում, պնդում էր, որ իրեն ներս թողնեն: «Եթէ ուրիշներին արժանի չէ ներս մտնել, ապա ինձ, - ասում էր, - արժանի է, պէտք է տրուի այդ պատիւը:
Նածուկայի ո՛չ ինչ թուլանայր. թէպէտ եւ բերէին զօրէնսն, առաջի ընթեռնուին. եւ այնպէս ո՛չ թուլանայր. յամառեալ պնդեալ էր զանձն ՛ի ներքս մատուցանել. եթէ նոքա չիցե՛ն ասէ արժանի ՛ի ներքս մտանել` սակայն ինձ արժա՛ն է զայդ պատիւ առնել[8]:

1:8: Նածուկայի ո՛չ ինչ թուլանայր. թէպէտ եւ բերէին զօրէնսն, առաջի ընթեռնուին. եւ այնպէս ո՛չ թուլանայր. յամառեալ պնդեալ էր զանձն ՚ի ներքս մատուցանել. եթէ նոքա չիցե՛ն ասէ արժանի ՚ի ներքս մտանել՝ սակայն ինձ արժա՛ն է զայդ պատիւ առնել[6429]։
[6429] ՚Ի լուս՛՛. Նա ծուկայր ո՛չինչ թու՛՛. համաձայն երկուց նոր օրինակաց ՚ի բնաբ՛՛։ Ուր երեք հնագոյնք՝ համեմատ մերումս բնաբանի ունին այսպէս միահետ գրեալ. Նածուկայի. որպէս ունի եւ օրինակն Ոսկանայ, թէպէտ եւ անստոյգ նշանակութեամբ։ Ոմանք. Եւ յամառեալ էր պնդել զանձն։
8 Նա, սակայն, չնահանջեց: Թէեւ բերեցին օրէնսգիրքը, կարդացին նրա առաջ, բայց նա չհրաժարուեց. յամառում, պնդում էր, որ իրեն ներս թողնեն: «Եթէ ուրիշներին արժանի չէ ներս մտնել, ապա ինձ, - ասում էր, - արժանի է, պէտք է տրուի այդ պատիւը:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:81:12 Прочитали ему закон, но и тогда не оставил он своего намерения, говоря, что он должен войти: пусть они будут лишены этой чести, но не я. И спрашивал, почему, когда он входил в храм, никто из присутствовавших не возбранил ему?
1:8 τῶν ο the δὲ δε though; while Ιουδαίων ιουδαιος Judean διαπεμψαμένων διαπεμπω to; toward αὐτὸν αυτος he; him ἀπὸ απο from; away τῆς ο the γερουσίας γερουσια senate καὶ και and; even τῶν ο the πρεσβυτέρων πρεσβυτερος senior; older τοὺς ο the ἀσπασομένους ασπαζομαι greet αὐτὸν αυτος he; him καὶ και and; even ξένια ξενιον obtain καὶ και and; even ἐπὶ επι in; on τοῖς ο the συμβεβηκόσιν συμβαινω converge; occur χαρισομένους χαριζομαι grant; gracious συνέβη συμβαινω converge; occur μᾶλλον μαλλον rather; more αὐτὸν αυτος he; him προθυμηθῆναι προθυμεομαι as; how τάχιστα ταχιστα quickest πρὸς προς to; toward αὐτοὺς αυτος he; him παραγενέσθαι παραγινομαι happen by; come by / to / along
Even after the law had been read to him, he did not cease to maintain that he ought to enter, saying, " Even if those men are deprived of this honor, I ought not to be:

1:12 Прочитали ему закон, но и тогда не оставил он своего намерения, говоря, что он должен войти: пусть они будут лишены этой чести, но не я. И спрашивал, почему, когда он входил в храм, никто из присутствовавших не возбранил ему?
1:8
τῶν ο the
δὲ δε though; while
Ιουδαίων ιουδαιος Judean
διαπεμψαμένων διαπεμπω to; toward
αὐτὸν αυτος he; him
ἀπὸ απο from; away
τῆς ο the
γερουσίας γερουσια senate
καὶ και and; even
τῶν ο the
πρεσβυτέρων πρεσβυτερος senior; older
τοὺς ο the
ἀσπασομένους ασπαζομαι greet
αὐτὸν αυτος he; him
καὶ και and; even
ξένια ξενιον obtain
καὶ και and; even
ἐπὶ επι in; on
τοῖς ο the
συμβεβηκόσιν συμβαινω converge; occur
χαρισομένους χαριζομαι grant; gracious
συνέβη συμβαινω converge; occur
μᾶλλον μαλλον rather; more
αὐτὸν αυτος he; him
προθυμηθῆναι προθυμεομαι as; how
τάχιστα ταχιστα quickest
πρὸς προς to; toward
αὐτοὺς αυτος he; him
παραγενέσθαι παραγινομαι happen by; come by / to / along
ru▾ LXX-gloss▾
1:91:9: Բայց աղէ՝ դու քե՛զ ասեմ. զիա՞րդ է զի յամենայն տեղիս պաշտամանց անխտի՛ր համարձակ մտանեմ. եւ ո՛չոք է որ արգել առնէ։ Եւ ա՛յլ ոք անդուստ յանդգնագո՛յնս բարբառեցաւ՝ ասէ. Զի՞ պնդեալ յամառեալ ես. իցեն ինչ արդեւք՝ վասն որոյ չիցէ՛ արժան մտանել։ Նա ասէ. Այի՛, չի՛ք ինչ հնար. թէ կամիք, եւ թէ ո՛չ կամիք. բայց թէ մտանե՛մ[6430]։ [6430] Ոմանք. Չիցէ ինչ արժան... թէ կամիցիք թէ չկամիցիք։ Ոսկան. Նա ասէ. Այո՛, չիք ինչ։
9 Հապա ինչպէ՞ս է, - ասաց, - որ պաշտամունքի անխտիր բոլոր վայրերը համարձակ մտել եմ, եւ ոչ ոք ինձ չի արգելել»: Այդտեղից մէկը համարձակօրէն խօսեց ու ասաց. «Ինչո՞ւ ես յամառելով պնդում: Մի՞թէ չի կարող լինել այնպիսի մի տեղ, ուր պատշաճ չէ մտնել»: Սա պատասխանեց. «Ո՛չ, հնար չկայ, ուզում էք թէ չէք ուզում, ես մտնելու եմ»:
Բայց աղէ` դու քե՛զ ասեմ. զիա՞րդ է զի յամենայն տեղիս պաշտամանց անխտի՛ր համարձակ մտանեմ. եւ ո՛չոք է որ արգել առնէ: Եւ ա՛յլ ոք անդուստ յանդգնագո՛յնս բարբառեցաւ` ասէ. Զի՞ պնդեալ յամառեալ ես. իցեն ինչ արդեւք` վասն որոյ չիցէ՛ արժան մտանել: Նա ասէ. Այի՛, չի՛ք ինչ հնար. թէ կամիք, եւ թէ ո՛չ կամիք. բայց թէ մտանե՛մ[9]:

1:9: Բայց աղէ՝ դու քե՛զ ասեմ. զիա՞րդ է զի յամենայն տեղիս պաշտամանց անխտի՛ր համարձակ մտանեմ. եւ ո՛չոք է որ արգել առնէ։ Եւ ա՛յլ ոք անդուստ յանդգնագո՛յնս բարբառեցաւ՝ ասէ. Զի՞ պնդեալ յամառեալ ես. իցեն ինչ արդեւք՝ վասն որոյ չիցէ՛ արժան մտանել։ Նա ասէ. Այի՛, չի՛ք ինչ հնար. թէ կամիք, եւ թէ ո՛չ կամիք. բայց թէ մտանե՛մ[6430]։
[6430] Ոմանք. Չիցէ ինչ արժան... թէ կամիցիք թէ չկամիցիք։ Ոսկան. Նա ասէ. Այո՛, չիք ինչ։
9 Հապա ինչպէ՞ս է, - ասաց, - որ պաշտամունքի անխտիր բոլոր վայրերը համարձակ մտել եմ, եւ ոչ ոք ինձ չի արգելել»: Այդտեղից մէկը համարձակօրէն խօսեց ու ասաց. «Ինչո՞ւ ես յամառելով պնդում: Մի՞թէ չի կարող լինել այնպիսի մի տեղ, ուր պատշաճ չէ մտնել»: Սա պատասխանեց. «Ո՛չ, հնար չկայ, ուզում էք թէ չէք ուզում, ես մտնելու եմ»:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:91:13 И когда некто неосмотрительно сказал, что это худо было сделано, он отвечал: но когда это уже сделано, по какой бы то ни было причине, то не должно ли ему во всяком случае войти, хотят ли они того, или не хотят.
1:9 διακομισθεὶς διακομιζω though; while εἰς εις into; for Ιεροσόλυμα ιεροσολυμα Hierosolyma; Ierosolima καὶ και and; even θύσας θυω immolate; sacrifice τῷ ο the μεγίστῳ μεγας great; loud θεῷ θεος God καὶ και and; even χάριτας χαρις grace; regards ἀποδοὺς αποδιδωμι render; surrender καὶ και and; even τῶν ο the ἑξῆς εξης succession τι τις anyone; someone τῷ ο the τόπῳ τοπος place; locality ποιήσας ποιεω do; make καὶ και and; even δὴ δη in fact παραγενόμενος παραγινομαι happen by; come by / to / along εἰς εις into; for τὸν ο the τόπον τοπος place; locality καὶ και and; even τῇ ο the σπουδαιότητι σπουδαιοτης and; even εὐπρεπείᾳ ευπρεπεια beauty καταπλαγείς καταπλησσω strike down
And he inquired why, when he entered every other temple, no one there had stopped him. And someone heedlessly said that it was wrong to take this as a sign in itself. " But since this has happened," the king said, " why should not I at least enter, whether they wish it or not:

1:13 И когда некто неосмотрительно сказал, что это худо было сделано, он отвечал: но когда это уже сделано, по какой бы то ни было причине, то не должно ли ему во всяком случае войти, хотят ли они того, или не хотят.
1:9
διακομισθεὶς διακομιζω though; while
εἰς εις into; for
Ιεροσόλυμα ιεροσολυμα Hierosolyma; Ierosolima
καὶ και and; even
θύσας θυω immolate; sacrifice
τῷ ο the
μεγίστῳ μεγας great; loud
θεῷ θεος God
καὶ και and; even
χάριτας χαρις grace; regards
ἀποδοὺς αποδιδωμι render; surrender
καὶ και and; even
τῶν ο the
ἑξῆς εξης succession
τι τις anyone; someone
τῷ ο the
τόπῳ τοπος place; locality
ποιήσας ποιεω do; make
καὶ και and; even
δὴ δη in fact
παραγενόμενος παραγινομαι happen by; come by / to / along
εἰς εις into; for
τὸν ο the
τόπον τοπος place; locality
καὶ και and; even
τῇ ο the
σπουδαιότητι σπουδαιοτης and; even
εὐπρεπείᾳ ευπρεπεια beauty
καταπλαγείς καταπλησσω strike down
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
9. «Принес жертву великому Богу…» Это сделал ранее также и отец Филопатора — Птоломей Евергет, при возвращении со своего победоносного похода в Мидо-персидские области. Обозначение Иеговы, как «великого Бога» (μέγιστος Θεός) очень часто в нашей книге.
1:101:10: Անդ քահանայքն ամենայն պատուական հանդերձիւքն իւրեանց, անկանէին սողէին, աղաչէին զԱստուած օգնել նոցա, եւ փոխել զխորհուրդն զայն ՚ի նմանէ. աղաղակաւ արտասուօք զտաճարն լնուին. եւ որ ինչ անդ դիպեալ էին քաղաքացիքն խռովեալ յանկարծակի յա՛յն վայր հասանէին վաղվաղակի, զի՞նչ իրք իցեն շշնջէին։ Կոյսք ՚ի կուսաստանաց մարբքն հանդերձ ՚ի հրապարակսն հասանէին. հո՛ղ արկեալ զվարսիւք, ճչի՛ւ աղաղակաւ զքաղաքամէջսն լնուին[6431]. [6431] Ոմանք. Զխորհուրդն զայն ՚ի նոցանէ... եւ որ ո՛չ անդ դիպեալ էին քաղաքակիցքն խռ՛՛։ Յօրինակին. Զքամէջսն լնուին. ուր ՚ի լուս՛՛. ուղղագրի զքաղաքամէջսն. համաձայն այլոց։
10 Թանկարժէք զգեստներ հագած բոլոր քահանաներն այդտեղ ընկան գետին, սողում էին ու աղաչում Աստծուն, որ օգնի իրենց եւ յետ կանգնեցնի նրան իր մտադրութիւնից: Նրանք տաճարը աղաղակով, լացուկոծով լցրեցին: Մնացած քաղաքացիներն էլ յուզուած ու շտապ այդտեղ հասան: «Ի՞նչ է պատահել», - շշնջում էին նրանք: Կուսանոցների կոյսերը մայրապետների հետ փողոցներ դուրս եկան: Նրանք հող էին ածում իրենց գլխին, քաղաքը լցնում իրենց ճիչ ու աղաղակով:
Անդ քահանայքն ամենայն պատուական հանդերձիւքն իւրեանց, անկանէին սողէին, աղաչէին զԱստուած օգնել նոցա, եւ փոխել զխորհուրդն զայն ՛ի նմանէ. աղաղակաւ արտասուօք զտաճարն լնուին. եւ որ ինչ անդ դիպեալ էին քաղաքացիքն խռովեալ յանկարծակի յա՛յն վայր հասանէին վաղվաղակի, զի՞նչ իրք իցեն շշնջէին: Կոյսք ՛ի կուսաստանաց մարբքն հանդերձ ՛ի հրապարակսն հասանէին. հո՛ղ արկեալ զվարսիւք, ճչի՛ւ աղաղակաւ զքաղաքամէջսն լնուին[10]:

1:10: Անդ քահանայքն ամենայն պատուական հանդերձիւքն իւրեանց, անկանէին սողէին, աղաչէին զԱստուած օգնել նոցա, եւ փոխել զխորհուրդն զայն ՚ի նմանէ. աղաղակաւ արտասուօք զտաճարն լնուին. եւ որ ինչ անդ դիպեալ էին քաղաքացիքն խռովեալ յանկարծակի յա՛յն վայր հասանէին վաղվաղակի, զի՞նչ իրք իցեն շշնջէին։ Կոյսք ՚ի կուսաստանաց մարբքն հանդերձ ՚ի հրապարակսն հասանէին. հո՛ղ արկեալ զվարսիւք, ճչի՛ւ աղաղակաւ զքաղաքամէջսն լնուին[6431].
[6431] Ոմանք. Զխորհուրդն զայն ՚ի նոցանէ... եւ որ ո՛չ անդ դիպեալ էին քաղաքակիցքն խռ՛՛։ Յօրինակին. Զքամէջսն լնուին. ուր ՚ի լուս՛՛. ուղղագրի զքաղաքամէջսն. համաձայն այլոց։
10 Թանկարժէք զգեստներ հագած բոլոր քահանաներն այդտեղ ընկան գետին, սողում էին ու աղաչում Աստծուն, որ օգնի իրենց եւ յետ կանգնեցնի նրան իր մտադրութիւնից: Նրանք տաճարը աղաղակով, լացուկոծով լցրեցին: Մնացած քաղաքացիներն էլ յուզուած ու շտապ այդտեղ հասան: «Ի՞նչ է պատահել», - շշնջում էին նրանք: Կուսանոցների կոյսերը մայրապետների հետ փողոցներ դուրս եկան: Նրանք հող էին ածում իրենց գլխին, քաղաքը լցնում իրենց ճիչ ու աղաղակով:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:101:14 Тогда священники в священных одеждах пали ниц и молились великому Богу, чтобы Он помог им в настоящей крайности и удержал стремление насильственно вторгающегося; храм наполнился воплем и слезами, а остававшиеся в городе сбежались в смущении, полагая, что случилось нечто необычайное.1:15 И заключенные в своих покоях девы выбегали с матерями и, посыпая пеплом и прахом головы, оглашали улицы рыданиями и стонами.
1:10 θαυμάσας θαυμαζω wonder δὲ δε though; while καὶ και and; even τὴν ο the τοῦ ο the ἱεροῦ ιερος sacred εὐταξίαν ευταξια devise; plan βουλεύσασθαι βουλευω intend; deliberate εἰς εις into; for τὸν ο the ναὸν ναος sanctuary εἰσελθεῖν εισερχομαι enter; go in
Then the priests in all their vestments prostrated themselves and entreated the supreme God to aid in the present situation and to avert the violence of this evil design, and they filled the temple with cries and tears; and those who remained behind in the city were agitated and hurried out, supposing that something mysterious was occurring. The virgins who had been enclosed in their chambers rushed out with their mothers, sprinkled their hair with dust, and filled the streets with groans and lamentations:

1:14 Тогда священники в священных одеждах пали ниц и молились великому Богу, чтобы Он помог им в настоящей крайности и удержал стремление насильственно вторгающегося; храм наполнился воплем и слезами, а остававшиеся в городе сбежались в смущении, полагая, что случилось нечто необычайное.
1:15 И заключенные в своих покоях девы выбегали с матерями и, посыпая пеплом и прахом головы, оглашали улицы рыданиями и стонами.
1:10
θαυμάσας θαυμαζω wonder
δὲ δε though; while
καὶ και and; even
τὴν ο the
τοῦ ο the
ἱεροῦ ιερος sacred
εὐταξίαν ευταξια devise; plan
βουλεύσασθαι βουλευω intend; deliberate
εἰς εις into; for
τὸν ο the
ναὸν ναος sanctuary
εἰσελθεῖν εισερχομαι enter; go in
ru▾ LXX-gloss▾
1:111:11: եւ որ ա՛րդ եւս նորամուտ հարսունք առագաստեալք յօրինեալք նստէին, զօրինաւոր զամօթն մոռացեալ, ընթացս յանդգնութեան ընդ քաղաքամէջսն ընթանային։ Սոյնպէս մատաղամարքն մանկամբքն հանդերձ, զդարման մանկանցն թողեալ, եւ ա՛յնպէս անզգայութեամբ ընդ անդաստանս առանց դարձադարձի յաւագամեծար տաճար անդր պնդեալ ժողովէին։ Բիւրապատիկ իմն էին յայս եւ ՚ի սոյն աղօթք ժողովելոցն. վասն այսորիկ որ անօրէնութեամբն խորհէր ձեռն յանձին հարեալ զինքն ՚ի ներքս մատուցանել։ Յայսր վերայ քաղաքացիքն բարկացեալ չառնուին յանձն զայնչափ տարապարտուց զառնն բռնութիւն[6432]։ [6432] Ոմանք յաւելուածով. Առագաստօք յօրինեալք... եւ այնպէս անզգայութեամբ զիւրաքանչիւր գործ թողեալ անզգայութեամբ ընդ անդաս՛՛... յայս եւ ՚ի սոյն էին աղօթք։ ՚Ի լուս՛՛. Յայսր վերայ քաղաքակիցքն. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
11 Իրենց առագաստներում պառկած նորահարսերը, իրենց պատշաճ ամօթը մոռացած, համարձակ քայլուածքով դէպի քաղաքամէջ էին շտապում: Նոյն ձեւով դեռատի մայրերն իրենց երեխաներով, երեխաների հոգսերը մոռացած, խելայեղօրէն վազում էին արտերի միջով առանց յետ նայելու, որպէսզի հաւաքուեն սրբազան տաճարի մօտ: Հազարաւոր մարդիկ հաւաքուեցին այստեղ, որպէսզի աղօթք անեն, որովհետեւ նա որոշել էր իր կեանքը վտանգի ենթարկելով՝ անօրէնութեամբ տաճարից ներս մտնել: Դրա համար էլ քաղաքացիները բարկացել էին եւ չէին հաշտւում այդ սրբապիղծ մարդու բռնութեան հետ:
եւ որ ա՛րդ եւս նորամուտ հարսունք առագաստեալք յօրինեալք նստէին, զօրինաւոր զամօթն մոռացեալ, ընթացս յանդգնութեան ընդ քաղաքամէջսն ընթանային: Սոյնպէս մատաղամարքն մանկամբքն հանդերձ, զդարման մանկանցն թողեալ, եւ ա՛յնպէս անզգայութեամբ ընդ անդաստանս առանց դարձադարձի յաւագամեծար տաճար անդր պնդեալ ժողովէին: Բիւրապատիկ իմն էին յայս եւ ՛ի սոյն աղօթք ժողովելոցն. վասն այսորիկ որ անօրէնութեամբն խորհէր ձեռն յանձին հարեալ զինքն ՛ի ներքս մատուցանել: Յայսր վերայ քաղաքացիքն բարկացեալ չառնուին յանձն զայնչափ տարապարտուց զառնն բռնութիւն[11]:

1:11: եւ որ ա՛րդ եւս նորամուտ հարսունք առագաստեալք յօրինեալք նստէին, զօրինաւոր զամօթն մոռացեալ, ընթացս յանդգնութեան ընդ քաղաքամէջսն ընթանային։ Սոյնպէս մատաղամարքն մանկամբքն հանդերձ, զդարման մանկանցն թողեալ, եւ ա՛յնպէս անզգայութեամբ ընդ անդաստանս առանց դարձադարձի յաւագամեծար տաճար անդր պնդեալ ժողովէին։ Բիւրապատիկ իմն էին յայս եւ ՚ի սոյն աղօթք ժողովելոցն. վասն այսորիկ որ անօրէնութեամբն խորհէր ձեռն յանձին հարեալ զինքն ՚ի ներքս մատուցանել։ Յայսր վերայ քաղաքացիքն բարկացեալ չառնուին յանձն զայնչափ տարապարտուց զառնն բռնութիւն[6432]։
[6432] Ոմանք յաւելուածով. Առագաստօք յօրինեալք... եւ այնպէս անզգայութեամբ զիւրաքանչիւր գործ թողեալ անզգայութեամբ ընդ անդաս՛՛... յայս եւ ՚ի սոյն էին աղօթք։ ՚Ի լուս՛՛. Յայսր վերայ քաղաքակիցքն. համաձայն ոմանց ՚ի բնաբ՛՛։
11 Իրենց առագաստներում պառկած նորահարսերը, իրենց պատշաճ ամօթը մոռացած, համարձակ քայլուածքով դէպի քաղաքամէջ էին շտապում: Նոյն ձեւով դեռատի մայրերն իրենց երեխաներով, երեխաների հոգսերը մոռացած, խելայեղօրէն վազում էին արտերի միջով առանց յետ նայելու, որպէսզի հաւաքուեն սրբազան տաճարի մօտ: Հազարաւոր մարդիկ հաւաքուեցին այստեղ, որպէսզի աղօթք անեն, որովհետեւ նա որոշել էր իր կեանքը վտանգի ենթարկելով՝ անօրէնութեամբ տաճարից ներս մտնել: Դրա համար էլ քաղաքացիները բարկացել էին եւ չէին հաշտւում այդ սրբապիղծ մարդու բռնութեան հետ:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:111:16 Другие же во всем наряде, оставив приготовленный для встречи брачный чертог и подобающий стыд, беспорядочно бегали по городу.1:17 А матери и кормилицы, оставляя и здесь и там новорожденных детей, иные в домах, другие на улицах, неудержимо сбегались во всесвятейший храм.1:18 Так разнообразна была молитва собравшихся по случаю святотатственного покушения.
1:11 τῶν ο the δὲ δε though; while εἰπόντων λεγω tell; declare μὴ μη not καθήκειν καθηκω fitting γίνεσθαι γινομαι happen; become τοῦτο ουτος this; he διὰ δια through; because of τὸ ο the μηδὲ μηδε while not; nor τοῖς ο the ἐκ εκ from; out of τοῦ ο the ἔθνους εθνος nation; caste ἐξεῖναι εξιημι go into μηδὲ μηδε while not; nor πᾶσιν πας all; every τοῖς ο the ἱερεῦσιν ιερευς priest ἀλλ᾿ αλλα but ἢ η or; than μόνῳ μονος only; alone τῷ ο the προηγουμένῳ προηγεομαι lead forth πάντων πας all; every ἀρχιερεῖ αρχιερευς ruling priest καὶ και and; even τούτῳ ουτος this; he κατ᾿ κατα down; by ἐνιαυτὸν ενιαυτος cycle; period ἅπαξ απαξ once ὁ ο the δὲ δε though; while οὐδαμῶς ουδαμως by no means ἐπείθετο πειθω persuade
Those women who had recently been arrayed for marriage abandoned the bridal chambers prepared for wedded union, and, neglecting proper modesty, in a disorderly rush flocked together in the city. Mothers and nurses abandoned even newborn children here and there, some in houses and some in the streets, and without a backward look they crowded together at the most high temple. Various were the supplications of those gathered there because of what the king was profanely plotting:

1:16 Другие же во всем наряде, оставив приготовленный для встречи брачный чертог и подобающий стыд, беспорядочно бегали по городу.
1:17 А матери и кормилицы, оставляя и здесь и там новорожденных детей, иные в домах, другие на улицах, неудержимо сбегались во всесвятейший храм.
1:18 Так разнообразна была молитва собравшихся по случаю святотатственного покушения.
1:11
τῶν ο the
δὲ δε though; while
εἰπόντων λεγω tell; declare
μὴ μη not
καθήκειν καθηκω fitting
γίνεσθαι γινομαι happen; become
τοῦτο ουτος this; he
διὰ δια through; because of
τὸ ο the
μηδὲ μηδε while not; nor
τοῖς ο the
ἐκ εκ from; out of
τοῦ ο the
ἔθνους εθνος nation; caste
ἐξεῖναι εξιημι go into
μηδὲ μηδε while not; nor
πᾶσιν πας all; every
τοῖς ο the
ἱερεῦσιν ιερευς priest
ἀλλ᾿ αλλα but
η or; than
μόνῳ μονος only; alone
τῷ ο the
προηγουμένῳ προηγεομαι lead forth
πάντων πας all; every
ἀρχιερεῖ αρχιερευς ruling priest
καὶ και and; even
τούτῳ ουτος this; he
κατ᾿ κατα down; by
ἐνιαυτὸν ενιαυτος cycle; period
ἅπαξ απαξ once
ο the
δὲ δε though; while
οὐδαμῶς ουδαμως by no means
ἐπείθετο πειθω persuade
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
11. «Однажды в год…», в великий день очищения, в 10-й день 7-го месяца. В этот день первосвященник входил во Святое Святых, по крайней мере, 2: раза; поэтому, выражение «однажды в год» имеет смысл: в один только день в году (Лев XVI:12–16, 34).
1:121:12: Իբրեւ տեսին թէ պնդեալ հաստատեալ կայ զի՛ւր կամսն կատարել. ձա՛յն ետուն միմեանց, եւ յիւրաքանչիւր զէնս գնացին, վառել կազմել պատրաստել մարտնչել՝ մեռանե՛լ ՚ի վերայ կարգացն նախնեաց՝ եւ հայրենի օրինացն. եւ անդէն վաղվաղակի մե՛ծ խռով ՚ի տեղւոջն կացուցանէին. մինչեւ հազի՛ւհազ ծերակո՛յտ ժողովրդեանն ցածուցանէին զամբոխն. եւ զպատրաստեալսն ՚ի մարտէ անտի անդրէն ՚ի նոյն ժողովսն խնդրուածոց դարձուցանէին։ Եւ զօրք քաղաքին անդրէն ՚ի նոյն խնդուածս դառնային[6433]։ [6433] Ոմանք. ՚Ի տեղւոջն կացուցին։
12 Երբ տեսան, որ հաստատապէս ու յամառօրէն ուզում է իր կամքը կատարել, միմեանց ձայն տուեցին, ամէն մէկն իր զէնքը վերցրեց, որպէսզի կազմ ու պատրաստ լինի կռուի եւ մեռնի յանուն նախնիների հաւատի ու հայրերի օրէնքների: Այդտեղ նրանք մեծ խռովութիւն բարձրացրին, բայց ժողովրդի միջից ծերերը հազիւ կարողացան ամբոխին հանդարտեցնել եւ կռուի պատրաստուածներին ժողովարան վերադարձնել: Նոյնն արեց նաեւ քաղաքի զօրքը:
Իբրեւ տեսին թէ պնդեալ հաստատեալ կայ զի՛ւր կամսն կատարել. ձա՛յն ետուն միմեանց, եւ յիւրաքանչիւր զէնս գնացին, վառել կազմել պատրաստել մարտնչել` մեռանե՛լ ՛ի վերայ կարգացն նախնեաց` եւ հայրենի օրինացն. եւ անդէն վաղվաղակի մե՛ծ խռով ՛ի տեղւոջն կացուցանէին. մինչեւ հազի՛ւհազ ծերակո՛յտ ժողովրդեանն ցածուցանէին զամբոխն. եւ զպատրաստեալսն ՛ի մարտէ անտի անդրէն ՛ի նոյն ժողովսն խնդրուածոց դարձուցանէին: Եւ զօրք քաղաքին անդրէն ՛ի նոյն խնդրուածս դառնային[12]:

1:12: Իբրեւ տեսին թէ պնդեալ հաստատեալ կայ զի՛ւր կամսն կատարել. ձա՛յն ետուն միմեանց, եւ յիւրաքանչիւր զէնս գնացին, վառել կազմել պատրաստել մարտնչել՝ մեռանե՛լ ՚ի վերայ կարգացն նախնեաց՝ եւ հայրենի օրինացն. եւ անդէն վաղվաղակի մե՛ծ խռով ՚ի տեղւոջն կացուցանէին. մինչեւ հազի՛ւհազ ծերակո՛յտ ժողովրդեանն ցածուցանէին զամբոխն. եւ զպատրաստեալսն ՚ի մարտէ անտի անդրէն ՚ի նոյն ժողովսն խնդրուածոց դարձուցանէին։ Եւ զօրք քաղաքին անդրէն ՚ի նոյն խնդուածս դառնային[6433]։
[6433] Ոմանք. ՚Ի տեղւոջն կացուցին։
12 Երբ տեսան, որ հաստատապէս ու յամառօրէն ուզում է իր կամքը կատարել, միմեանց ձայն տուեցին, ամէն մէկն իր զէնքը վերցրեց, որպէսզի կազմ ու պատրաստ լինի կռուի եւ մեռնի յանուն նախնիների հաւատի ու հայրերի օրէնքների: Այդտեղ նրանք մեծ խռովութիւն բարձրացրին, բայց ժողովրդի միջից ծերերը հազիւ կարողացան ամբոխին հանդարտեցնել եւ կռուի պատրաստուածներին ժողովարան վերադարձնել: Նոյնն արեց նաեւ քաղաքի զօրքը:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:121:19 Вместе с тем некоторые из граждан возымели смелость не допускать домогавшегося вторгнуться и исполнить свое намерение. Они воззвали, что нужно взяться за оружие и мужественно умереть за закон отеческий, и произвели в храме великое смятение:1:20 с трудом быв удержаны старейшинами и священниками, они остались в том же молитвенном положении.
1:12 τοῦ ο the τε τε both; and νόμου νομος.1 law παραναγνωσθέντος παραναγινωσκω not even; neither ὧς ως.1 as; how ἀπέλιπεν απολειπω leave behind προφερόμενος προφερω produce ἑαυτὸν εαυτου of himself; his own δεῖν δει is necessary; have to εἰσελθεῖν εισερχομαι enter; go in λέγων λεγω tell; declare καὶ και and; even εἰ ει if; whether ἐκεῖνοι εκεινος that ἐστέρηνται στερεοω make solid; solidify ταύτης ουτος this; he τῆς ο the τιμῆς τιμη honor; value ἐμὲ εμε me δὲ δε though; while οὐ ου not δεῖ δει is necessary; have to
In addition, the bolder of the citizens would not tolerate the completion of his plans or the fulfillment of his intended purpose. They shouted to their fellows to take arms and die courageously for the ancestral law, and created a considerable disturbance in the holy place; and being barely restrained by the old men and the elders, they resorted to the same posture of supplication as the others. Meanwhile the crowd, as before, was engaged in prayer:

1:19 Вместе с тем некоторые из граждан возымели смелость не допускать домогавшегося вторгнуться и исполнить свое намерение. Они воззвали, что нужно взяться за оружие и мужественно умереть за закон отеческий, и произвели в храме великое смятение:
1:20 с трудом быв удержаны старейшинами и священниками, они остались в том же молитвенном положении.
1:12
τοῦ ο the
τε τε both; and
νόμου νομος.1 law
παραναγνωσθέντος παραναγινωσκω not even; neither
ὧς ως.1 as; how
ἀπέλιπεν απολειπω leave behind
προφερόμενος προφερω produce
ἑαυτὸν εαυτου of himself; his own
δεῖν δει is necessary; have to
εἰσελθεῖν εισερχομαι enter; go in
λέγων λεγω tell; declare
καὶ και and; even
εἰ ει if; whether
ἐκεῖνοι εκεινος that
ἐστέρηνται στερεοω make solid; solidify
ταύτης ουτος this; he
τῆς ο the
τιμῆς τιμη honor; value
ἐμὲ εμε me
δὲ δε though; while
οὐ ου not
δεῖ δει is necessary; have to
ru▾ LXX-gloss▾
tb▾ all ▾
А. П. Лопухин: Tолковая Библия или комментарий на все книги Св.Писания Ветхого и Нового Заветов - 1903-1914
12. «Прочитали ему закон», т. е. очевидно — вышеозначенное место Лев XVI гл., с запрещениями, имевшими силу закона. — «Почему, когда он входил в храм, никто из присутствовавших не возбранил ему?» Греч. δια τίνα αιτίαν εισερχόμενον αυτόν εις παν τέμενος ούδεις εκώλυσε τών παρόντων…; слав. точнее: «чесо ради приходящу ему во всякое капище ни един возбрани от присущих…» Таким образом, Птоломей ссылается здесь на беспрепятственные посещения им всяких капищ языческих, и выражает недоумие пред столь неожиданным препятствием к посещению иудейского святилища. Другие дают иное толкование данному месту, переводя είς παν τέμενος не: «в каждое капище», а: «в весь храм». Таким образом, Птоломей хочет здесь уличить иудеев в непоследовательности, недоумевая, почему вообще во храм, в весь храм его пустили без возражений, а обзору отдельных частей теперь препятствуют?
1:131:13: Իսկ որ զթագաւորաւն ծերք եւ մեծամեծք ժողովրդեանն էին՝ ջանային զմի՛տսն հպարտացեալս ցածուցանել. եւ զհեստեալ յամառութիւնն զիջուցանել. եւ նորա չէ՛ր ինչ հնար, այլ պնդեալ յամառեալ էր զդոյն կամս կատարել՝ զոր յառա՛ջն խորհեցաւ[6434]։ [6434] Ոմանք. Եւ զհեստել յամառութեանն... զնոյն կամս կատարել, զոր յառաջնումն խորհե՛՛։
13 Թագաւորի մօտ գտնուող ծերերն ու մեծամեծները աշխատում էին այդ գոռոզի միտքը փոխել, բորբոքուած յամառութիւնը կոտրել: Նա, սակայն, չէր ընկրկում. յամառօրէն պահանջում էր կատարել նախապէս յայտնած իր կամքը:
Իսկ որ զթագաւորաւն ծերք եւ մեծամեծք ժողովրդեանն էին` ջանային զմի՛տսն հպարտացեալս ցածուցանել. եւ զհեստեալ յամառութիւնն զիջուցանել. եւ նորա չէ՛ր ինչ հնար, այլ պնդեալ յամառեալ էր զդոյն կամս կատարել` զոր յառա՛ջն խորհեցաւ[13]:

1:13: Իսկ որ զթագաւորաւն ծերք եւ մեծամեծք ժողովրդեանն էին՝ ջանային զմի՛տսն հպարտացեալս ցածուցանել. եւ զհեստեալ յամառութիւնն զիջուցանել. եւ նորա չէ՛ր ինչ հնար, այլ պնդեալ յամառեալ էր զդոյն կամս կատարել՝ զոր յառա՛ջն խորհեցաւ[6434]։
[6434] Ոմանք. Եւ զհեստել յամառութեանն... զնոյն կամս կատարել, զոր յառաջնումն խորհե՛՛։
13 Թագաւորի մօտ գտնուող ծերերն ու մեծամեծները աշխատում էին այդ գոռոզի միտքը փոխել, բորբոքուած յամառութիւնը կոտրել: Նա, սակայն, չէր ընկրկում. յամառօրէն պահանջում էր կատարել նախապէս յայտնած իր կամքը:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:131:21 Народ, как и прежде, продолжал молиться. Даже бывшие с царем старейшины многократно пытались отвлечь надменный его ум от предпринятого намерения.1:22 Но, исполненный дерзости и все пренебрегший, он уже делал шаг вперед, чтобы совершенно исполнить сказанное прежде.
1:13 καὶ και and; even ἐπυνθάνετο πυνθανομαι inquire; ascertain διὰ δια through; because of τίνα τις.1 who?; what? αἰτίαν αιτια fault; case εἰσερχόμενον εισερχομαι enter; go in αὐτὸν αυτος he; him εἰς εις into; for πᾶν πας all; every τέμενος τεμενος no one; not one ἐκώλυσεν κωλυω prevent; withhold τῶν ο the παρόντων παρειμι here; present
while the elders near the king tried in various ways to change his arrogant mind from the plan that he had conceived. But he, in his arrogance, took heed of nothing, and began now to approach, determined to bring the aforesaid plan to a conclusion:

1:21 Народ, как и прежде, продолжал молиться. Даже бывшие с царем старейшины многократно пытались отвлечь надменный его ум от предпринятого намерения.
1:22 Но, исполненный дерзости и все пренебрегший, он уже делал шаг вперед, чтобы совершенно исполнить сказанное прежде.
1:13
καὶ και and; even
ἐπυνθάνετο πυνθανομαι inquire; ascertain
διὰ δια through; because of
τίνα τις.1 who?; what?
αἰτίαν αιτια fault; case
εἰσερχόμενον εισερχομαι enter; go in
αὐτὸν αυτος he; him
εἰς εις into; for
πᾶν πας all; every
τέμενος τεμενος no one; not one
ἐκώλυσεν κωλυω prevent; withhold
τῶν ο the
παρόντων παρειμι here; present
ru▾ LXX-gloss▾
1:141:14: Նոյնպէս դարձեալ եւ որ զնովաւն էին՝ իբրեւ յառնն պնդութիւն հայեցան, այսրէն ՚ի խնդրուածսն դարձան, զամենազօրն աղաչել զԱստուած. այցելո՛ւ օգնական լինել. զի մի՛ արհամարհեսցէ, եւ մի՛ ՚ի ձեռաց թողցէ, եւ մի՛ ընդ ոտս տացէ հպարտութեան խորհրդոց՝ զօրէնսն օրինաւորս։ Եւ այնպիսի ստէպ ստէպ սրտի մտօք աղաղա՛կ էր զօրացն ժողովելոց. անհնարի՛ն գոչիւն ՚ի նմին լինէր. զի կարծեալ ա՛յսպէս էր. եթէ ո՛չ միայն մարդիկն աղաղակիցեն, այլ եւ պարիսպքն եւ յատակքն հնչիցեն. զի ամենայն մարդկանն ՚ի մտի եդեալ՝ զմահ ընդ կենաց փոխանակել, քան տեսանել զտեղին սրբութեան ՚ի պղծութիւն դարձուցեալ[6435]։[6435] Ոմանք. Եւ այնպէս ստէպ ստէպ։ Այլք. Անհնարին գոչիւն իմն լինէր։
14 Նրա մօտ գտնուողները երբ տեսան նրա յամառութիւնը, վերադարձան ժողովարան՝ Ամենազօր Աստծուն աղաչելու, որ զօրավիգ լինի իրենց, որ չարհամարհի, աչքաթող չանի իրենց ու չթողնի, որ նա ամբարտաւանութեամբ ոտնահարի իրենց օրէնքն ու կրօնը: Հաւաքուած ժողովուրդն այսպէս անընդհատ սրտակեղեք աղաղակ էր բարձրացնում: Սոսկալի աղմուկ բարձրացաւ, եւ թւում էր, թէ ոչ միայն մարդիկ են աղաղակում, այլեւ պարիսպներն ու գետինն են ձայն տալիս: Բոլորը գերադասում էին մեռնել, քան սրբարանը պղծուած տեսնել:
Նոյնպէս դարձեալ եւ որ զնովաւն էին` իբրեւ յառնն պնդութիւն հայեցան, այսրէն ՛ի խնդրուածսն դարձան, զամենազօրն աղաչել զԱստուած. այցելո՛ւ օգնական լինել. զի մի՛ արհամարհեսցէ, եւ մի՛ ՛ի ձեռաց թողցէ, եւ մի՛ ընդ ոտս տացէ հպարտութեան խորհրդոց` զօրէնսն օրինաւորս: Եւ այնպիսի ստէպ ստէպ սրտի մտօք աղաղա՛կ էր զօրացն ժողովելոց. անհնարի՛ն գոչիւն ՛ի նմին լինէր. զի կարծեալ ա՛յսպէս էր. եթէ ո՛չ միայն մարդիկն աղաղակիցեն, այլ եւ պարիսպքն եւ յատակքն հնչիցեն. զի ամենայն մարդկանն ՛ի մտի եդեալ` զմահ ընդ կենաց փոխանակել, քան տեսանել զտեղին սրբութեան ՛ի պղծութիւն դարձուցեալ[14]:

1:14: Նոյնպէս դարձեալ եւ որ զնովաւն էին՝ իբրեւ յառնն պնդութիւն հայեցան, այսրէն ՚ի խնդրուածսն դարձան, զամենազօրն աղաչել զԱստուած. այցելո՛ւ օգնական լինել. զի մի՛ արհամարհեսցէ, եւ մի՛ ՚ի ձեռաց թողցէ, եւ մի՛ ընդ ոտս տացէ հպարտութեան խորհրդոց՝ զօրէնսն օրինաւորս։ Եւ այնպիսի ստէպ ստէպ սրտի մտօք աղաղա՛կ էր զօրացն ժողովելոց. անհնարի՛ն գոչիւն ՚ի նմին լինէր. զի կարծեալ ա՛յսպէս էր. եթէ ո՛չ միայն մարդիկն աղաղակիցեն, այլ եւ պարիսպքն եւ յատակքն հնչիցեն. զի ամենայն մարդկանն ՚ի մտի եդեալ՝ զմահ ընդ կենաց փոխանակել, քան տեսանել զտեղին սրբութեան ՚ի պղծութիւն դարձուցեալ[6435]։
[6435] Ոմանք. Եւ այնպէս ստէպ ստէպ։ Այլք. Անհնարին գոչիւն իմն լինէր։
14 Նրա մօտ գտնուողները երբ տեսան նրա յամառութիւնը, վերադարձան ժողովարան՝ Ամենազօր Աստծուն աղաչելու, որ զօրավիգ լինի իրենց, որ չարհամարհի, աչքաթող չանի իրենց ու չթողնի, որ նա ամբարտաւանութեամբ ոտնահարի իրենց օրէնքն ու կրօնը: Հաւաքուած ժողովուրդն այսպէս անընդհատ սրտակեղեք աղաղակ էր բարձրացնում: Սոսկալի աղմուկ բարձրացաւ, եւ թւում էր, թէ ոչ միայն մարդիկ են աղաղակում, այլեւ պարիսպներն ու գետինն են ձայն տալիս: Բոլորը գերադասում էին մեռնել, քան սրբարանը պղծուած տեսնել:
zohrab-1805▾ eastern-1994▾
1:141:23 Видя это, и бывшие с ним начали призывать вместе с нашими Вседержителя, чтобы Он помог в настоящей нужде и не попустил такого беззаконного и надменного поступка.1:24 От совокупного, напряженного и тяжкого народного вопля происходил невыразимый гул.1:25 Казалось, что не только люди, но и самые стены и все основания вопияли, как бы умирая уже за осквернение священного места.
1:14 καί και and; even τις τις anyone; someone ἀπρονοήτως απρονοητως express; claim κακῶς κακως badly; ill αὐτὸ αυτος he; him τοῦτο ουτος this; he τερατεύεσθαι τερατευομαι talk marvels
When those who were around him observed this, they turned, together with our people, to call upon him who has all power to defend them in the present trouble and not to overlook this unlawful and haughty deed. The continuous, vehement, and concerted cry of the crowds resulted in an immense uproar; for it seemed that not only the men but also the walls and the whole earth around echoed, because indeed all at that time preferred death to the profanation of the place:

1:23 Видя это, и бывшие с ним начали призывать вместе с нашими Вседержителя, чтобы Он помог в настоящей нужде и не попустил такого беззаконного и надменного поступка.
1:24 От совокупного, напряженного и тяжкого народного вопля происходил невыразимый гул.
1:25 Казалось, что не только люди, но и самые стены и все основания вопияли, как бы умирая уже за осквернение священного места.
1:14
καί και and; even
τις τις anyone; someone
ἀπρονοήτως απρονοητως express; claim
κακῶς κακως badly; ill
αὐτὸ αυτος he; him
τοῦτο ουτος this; he
τερατεύεσθαι τερατευομαι talk marvels
ru▾ LXX-gloss▾